Մանրամասն որոնում (արխիվ)
16.11.2024
 
Հայկական կողմի հայտարարությունները վկայում են ՀԱՊԿ աշխատանքի բոլոր ձևաչափերից Երևանի հեռանալու մասին՝ լրագրողներին ասել է ՌԴ ԱԳ փոխնախարար Ալեքսանդր Պանկինը՝ պատասխանելով նոյեմբերի 28-ին ՀԱՊԿ գագաթնաժողովին Հայաստանի մասնակցության հնարավորության մասին հարցին՝ տեղեկացնում է ՏԱՍՍ-ը։               
 
Նորություններ » Ասպե­տա­կան դե­գե­րում­նե­րի ճամ­փա ան­ցած նկա­րի­չը

Ասպե­տա­կան դե­գե­րում­նե­րի ճամ­փա ան­ցած նկա­րի­չը

Ասպե­տա­կան դե­գե­րում­նե­րի ճամ­փա ան­ցած նկա­րի­չը
06.12.2019 | 00:11
Երկ­նա­յին չա­փում­նե­րով տա­րին մի աչ­քա­թար­թի տևո­ղու­թյուն ու­նի, ին­չը, սա­կայն, ամ­բողջ մի հա­վեր­ժու­թյուն է թվում ապ­րող­նե­րիս, որ դեռևս երկ­րա­յին չա­փում­նե­րի մեջ ենք:
Մեկ տա­րի, որ նույնն է, թե 365 երկ­րա­յին օր՝ ա­ռանց Նի­կօ­յի, ակն­թար­թին ձուլ­ված հա­վեր­ժի մի պա­տա­ռիկ՝ միշտ Նի­կօ­յի հետ:
Ե­րեք հա­րյուր վաթ­սուն­հինգ երկ­րա­յին օր, ո­րոն­ցից ոչ մե­կում Ին­քը բա­ցա­կա չե­ղավ:
Եվ ինչ­քան էլ դեռ ձգ­վի Նրա լու­սե ներ­կա­յու­թյու­նը մեր ներ­սում ու մեզ­նից դուրս շո­շա­փե­լիո­րեն զգա­ցող­նե­րիս երկ­րա­յին կյան­քը, այն­քան ապ­րե­լու է Նա մեր կող­քին՝ ան­սահ­մա­նո­րեն ա­ռեղծ­վա­ծա­յին իր ժպի­տը տա­րա­ծե­լով եր­կն­քից եր­կիր, ջն­ջե­լով սահ­ման­ներ, որ չեն էլ ե­ղել ի վե­րուստ:
Լիլի ՄԱՐՏՈՅԱՆ
ՃԱՄ­ՓԱ ԸՆ­ԿԱՎ ԻՆՔ­ՆՈՒ­ՐՈՒՅՆ, ՃԱ­ՆԱ­ՊԱՐ­ՀԻՆ ՓՈ­ԽԵ­ԼՈՎ ՏՐԱՆՍ­ՊՈՐ­ՏԸ
Էա­պես տար­բեր բա­ներ են. խո­ցել ան­շարժ թի­րա­խը, թե այն, ո­րը մշ­տա­պես շարժ­ման մեջ է, ընդ ո­րում ոչ թե ուղ­ղա­գիծ, այլ ա­նընդ­հատ ուղ­ղու­թյու­նը փո­խող շարժ­ման։ Դա մո­տա­վո­րա­պես նման է այն նկար­չի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նը վեր­լու­ծե­լու և հաս­կա­նա­լու փոր­ձե­րին, ո­րը եր­բեք չի հետևել մեկ ան­գամ ար­դեն գտած ո­ճին, մի նկար­չի, ո­րի հա­մար գլ­խա­վոր ար­ժե­քը ո­րոն­ման ըն­թացքն է ե­ղել։ ՆԻ­ԿՈ­ԼԱՅ ՄԱ­ՆՈՒ­ԿՅԱ­ՆԸ (ՆԻ­ԿՕ) մի ան­գամ հար­ցազ­րույ­ցում ուղ­ղա­կիո­րեն ա­սել է. «Ինձ չի հե­տաք­րք­րել մի կե­տի հաս­նելն ու կանգ առ­նե­լը։ ...Ինձ հե­տաք­րք­րում է ո­րո­նու­մը։ ...Պի­տի նո­րու­թյուն լի­նի, որ քեզ իր հետևից տա­նի։ Կհաս­նես ինչ-որ տեղ, թե չես հաս­նի, հայտ­նի չէ, բայց պի­տի գնաս»։
Հենց սկզ­բից նրա ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու կյան­քի ու­ղին հարթ չդա­սա­վոր­վեց. կար­ծես ար­դեն նշ­մար­վում էր մո­տա­վոր ուղ­ղու­թյու­նը, սա­կայն նա, չս­պա­սե­լով գնաց­քի մեկ­նե­լուն, ճամ­փա ըն­կավ ինք­նու­րույն, ճա­նա­պար­հին փո­խե­լով տրանս­պոր­տը, խո­տոր­վե­լով, ընկ­նե­լով տար­բեր տե­ղեր ու տար­բեր ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի մեջ։
Նի­կօն ծն­վել է 1946 թվա­կա­նին Թբի­լի­սիում։ Նա նախ ըն­դուն­վեց Յ. Նի­կո­լա­ձեի ան­վան գե­ղար­վես­տի ու­սում­նա­րան, ո­րը, ին­չը հատ­կան­շա­կան է, ա­վար­տեց 1961 թ. էքս­տեռն կար­գով։ Մեկ տա­րի հե­տո ըն­դուն­վեց Երևա­նի պո­լի­տեխ­նի­կա­կան ինս­տի­տու­տի ճար­տա­րա­պե­տա­կան ֆա­կուլ­տետ, որ­տեղ սո­վո­րեց մինչև 1965 թվա­կա­նը։ Ինչ-որ բան, սա­կայն, դուր չէր գա­լիս ա­պա­գա ճար­տա­րա­պե­տին։ Նրա ան­հան­գիստ բնա­վո­րու­թյու­նը, ըստ երևույ­թին, չէր հա­մա­կերպ­վում ժա­մե­րով գծագ­րա­կան կուլ­մա­նի առջև կանգ­նե­լու հետ, ո­րը նա­խա­հա­մա­կարգ­չա­յին դա­րաշր­ջա­նում ճար­տա­րա­պե­տի աշ­խա­տան­քի գլ­խա­վոր գոր­ծիքն էր։
Մե­կընդ­միշտ կա­պե­րը խզե­լով ճար­տա­րա­պե­տու­թյան հետ, տա­կա­վին ե­րի­տա­սարդ Նի­կօն ըն­դու­նում է է՛լ ա­վե­լի ար­մա­տա­կան ո­րո­շում և մեկ­նում է Լե­նինգ­րադ (այժմ` Սանկտ Պե­տեր­բուրգ)` սո­վո­րե­լու Ռե­պի­նի ան­վան ա­կա­դե­միա­յում։
Սա­կայն այս­տեղ էլ ան­հան­գիստ խառն­ված­քը հան­գիստ չի տա­լիս նրան, և նա, մեկ տա­րի սո­վո­րե­լուց հե­տո, վե­րա­դառ­նում է հայ­րե­նի Թբի­լի­սի` գե­ղար­վես­տի ա­կա­դե­միա։ Այս­տեղ նա վեր­ջա­պես կողմ­նո­րոշ­վում է և ըն­դուն­վում ա­կա­դե­միա­յի գրա­ֆի­կա­յի ֆա­կուլ­տետ, ո­րը և ա­վար­տում է 1972 թվա­կա­նին։
Ցա­վոք, մենք նրա ու­սու­ցիչ­նե­րի ա­նուն­նե­րը չգի­տենք, ա­սենք, դա­տե­լով ըստ ա­մե­նայ­նի, նրանց թի­վը փոքր չի ե­ղել, հաշ­վի առ­նե­լով այն հան­գա­ման­քը, որ նա այդ­քան տար­բեր ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում է սո­վո­րել։ Սա­կայն վս­տա­հա­բար կա­րե­լի է ա­սել, որ գե­ղար­վես­տի դպ­րոց­նե­րից յու­րա­քան­չյու­րը, ո­րի հետ նկա­րիչն այս­պես թե այն­պես առ­նչ­վել է, իր դրոշմն է թո­ղել նրա սե­փա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան վրա, և, հա­վա­նա­բար, Նի­կօ­յի գե­ղար­վես­տա­կան ժա­ռան­գու­թյան ար­տա­կարգ բազ­մա­զա­նու­թյու­նը, ոչ վեր­ջին հեր­թին, կապ­ված է այն բա­նի հետ, որ նա հեն­վել է գե­ղար­վես­տա­կան տար­բեր ա­վան­դույթ­նե­րի վրա։ Դրանք նրա մեջ միա­խառն­վել են ա­մե­նաար­տա­սո­վոր կեր­պով, ստեղ­ծե­լով մի յու­րօ­րի­նակ հա­մա­ձուլ­վածք, ծնել ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան տա­րա­զա­նու­թյան ե­զա­կի ձևեր։ Սկ­սած 1972 թվա­կա­նից, երբ Նի­կօն վերջ­նա­կա­նա­պես տե­ղա­փոխ­վում է Հա­յաս­տան, և մինչև իր օ­րե­րի վեր­ջը, նա ի­րեն հիա­նա­լիո­րեն դրսևո­րել է գրե­թե բո­լոր ո­լորտ­նե­րում, ուր նկար­չի աշ­խա­տանք է պա­հանջ­վել. աշ­խա­տել է «Հայ­ֆիլմ» կի­նոս­տու­դիա­յում, զբաղ­վել է գր­քե­րի նկա­րա­զարդ­մամբ, տա­րի­ներ շա­րու­նակ հա­մա­գոր­ծակ­ցել է տար­բեր լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի հետ` սկ­սած դեռ Խոր­հր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի ժա­մա­նակ­նե­րից։
Թեր­թե­րի ու հան­դես­նե­րի ան­վա­նում­նե­րի նույ­նիսկ ոչ լրիվ թվար­կու­մը հա­մա­րյա ծած­կում է Հա­յաս­տա­նի պար­բե­րա­կան հրա­տա­րա­կու­թյուն­նե­րի ամ­բողջ դաշ­տը. «Ոզ­նի», «Խոր­հր­դա­յին Հա­յաս­տան», «Ե­րե­կո­յան Երևան», «Հայ­րե­նի­քի ձայն», «Կանչ», «Ա­վան­գարդ», «Կոմ­սո­մո­լեց» և այլն։ Սա­կայն Նի­կօ­յի ամ­բողջ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կյան­քի ա­մե­նա­մեծ սե­րը գե­ղան­կար­չու­թյունն էր։
ԳԵ­ՂԱՆ­ԿԱՐ­ՉՈՒ­ԹՅՈՒՆ
Գե­ղան­կար­չու­թյան աս­պա­րե­զում Նի­կօն հա­վա­տա­րիմ է մնում իր սկզ­բուն­քին` չբա­վա­րար­վել ձեռք բե­րա­ծով, շա­րու­նա­կել մշ­տա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ո­րո­նու­մը։ Նրա գե­ղան­կար­չու­թյու­նը բա­ցա­ռիկ բազ­մա­զան է ո­ճով, ժան­րե­րով, նյու­թով։ Թերևս նրա գե­ղան­կար­չու­թյան մեջ միայն դի­ման­կա­րա­յին ժանրն է հազ­վա­դեպ հան­դի­պում, փո­խա­րե­նը նա գրա­ֆի­կա­յով ստեղ­ծում է բա­զում-բազ­մա­թիվ դի­ման­կա­րա­յին շար­ժեր ու ծաղ­րան­կար­ներ։ Հնա­րա­վոր է, որ նրա հա­մար այն­քան էլ հե­տաքր­քիր չի ե­ղել պատ­կե­րել մար­դուն «ինչ­պես կա», իսկ այլ ժան­րե­րում ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ինք­նար­տա­հայտ­ման աս­պա­րեզն ա­վե­լի մեծ է։ Այս­պես թե այն­պես, նրա նա­տյուր­մորտ­նե­րի, թե­մա­տիկ կոմ­պո­զի­ցիա­նե­րի, բնան­կար­նե­րի մեջ կգտն­վեն մի քա­նի, այս­պես ա­սենք` «պայ­մա­նա­կան դի­ման­կա­րա­յին աշ­խա­տանք­ներ», քա­նի որ դրանք, միևնույն է, նե­րառ­ված են կոմ­պո­զի­ցիա­նե­րի մեջ։
Ցա­վոք, Նի­կօ­յի կտավ­նե­րի զգա­լի մասն ան­վա­նում չու­նի, կամ էլ դրանք պայ­մա­նա­կան են, ինչ­պես, օ­րի­նակ, «Սպա­սու­մը», «Է­լե­գիան», «Տո­նը», «Պա­րը» և այս­պես շա­րու­նակ։ Իսկ չէ՞ որ նկա­րի ան­վա­նու­մը հա­ճախ ուղ­ղու­թյուն է տա­լիս դի­տո­ղին, մատ­նան­շում է այն ու­ղին, ո­րով կա­րե­լի է ըն­թա­նալ նկար­չի հետ­քով։ Սա­կայն Նի­կօն նա­խընտ­րում է դի­տո­ղին ա­զատ փնտր­տու­քի հնա­րա­վո­րու­թյուն տալ։ Նա ցույց է տա­լիս նկա­րը և ա­սես ա­սում` «դե, գնա, մնա­ցածն ինքդ ո­րո­նիր»։
Նի­կօ­յի նկար­նե­րի ան­վա­նագ­րու­թյուն­նե­րի և առ­հա­սա­րակ դրանց բնո­րոշ գծե­րի մա­սին կու­զեի ա­ռանձ­նա­հա­տուկ խո­սել։ Նկա­րի­չը ոչ միայն չի ան­վա­նագ­րում իր կտավ­նե­րը, այլ նաև հա­ճախ դրանք չի էլ թվագ­րում, այն դեպ­քում, երբ բո­լոր նկար­նե­րի վրա հս­տա­կո­րեն նշում է հե­ղի­նա­կի ա­նու­նը կրկ­նա­կի գրու­թյամբ հա­յե­րեն և լա­տի­նե­րեն NIKO։ Այ­սինքն, դա ար­դեն պա­տա­հա­կա­նու­թյուն չէ, մո­ռաց­կո­տու­թյուն չէ, այլ մի ինչ-որ ծրա­գիր, հնա­րա­վոր է չգի­տակց­ված, սա­կայն ակն­հայտ։ Թվագ­րե­րի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը հրա­ժա­րում է ժա­մա­նա­կից կա­խում ու­նե­նա­լուց, այն­պես, ինչ­պես ան­վա­նագ­րե­րի բա­ցա­կա­յու­թյու­նը հրա­ժա­րում է ուղ­ղու­թյան մատ­նան­շու­մից։ Նրա նկար­նե­րի սյու­ժե­ներն ա­սես ծա­վալ­վում են երկ­րագն­դի վրա մի ինչ-որ տեղ, ինչ-որ ժա­մա­նակ կամ գու­ցե և ան­գամ այլ աշ­խարհ­նե­րում։ Ի­մաստ­նե­րի ո­րո­շա­կի ան­հա­տա­կա­նու­թյու­նը, ո­րոնք միան­գա­մայն ակն­հայտ են նկար­չի հա­մար, բայց ա­ռեղծ­վա­ծա­յին են կողմ­նա­կի հա­յե­ցո­ղի ըն­կալ­ման հա­մար, տար­բեր մեկ­նա­բա­նու­թյուն­նե­րի դուռ է բա­ցում, իսկ նկա­րի­չը հենց դա էլ ու­զում է։ Այլ կերպ ա­սած, նրա երկ­խո­սու­թյու­նը դի­տո­ղի հետ հա­վա­սա­րու­թյուն և ա­զա­տու­թյուն է են­թադ­րում եր­կու կող­մե­րի հա­մար էլ։
Նրա նկար­նե­րի մեծ մա­սը ցրված է աշ­խար­հով մեկ, դրանք հա­ճույ­քով ձեռք էին բե­րում տար­բեր եր­կր­նե­րի ար­վես­տա­սեր­նե­րը, բա­ցի այդ, Նի­կօն ինքն էլ շատ շռայլ նվի­րա­տու էր։ Նիկօյի համար ա­ռանձ­նա­պես ար­գա­սա­բեր էին 21-րդ դա­րի զրո­յա­կան տա­րի­նե­րը։
Չնա­յած թե­մա­տիկ կոմ­պո­զի­ցիա­նե­րի ամ­բողջ բազ­մա­զա­նու­թյա­նը, Նի­կօն ու­ներ իր սի­րած թե­մա­նե­րը, ո­րոնց պար­բե­րա­բար անդ­րա­դառ­նում էր։ Դրան­ցից մե­կը «Տոնն» էր։ Դի­մա­կա­հան­դե­սը, նկար­չի ըն­կալ­մամբ, ոչ մի կապ չու­նի աշ­խար­հի շատ եր­կր­նե­րում այ­սօր հայտ­նի նման մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի հետ։ Ճիշտն ա­սած, դա ոչ մի «այ­սօր» և «այս­տեղ» էլ չէ։ Դի­մա­կա­հան­դե­սը Նի­կօ­յի հա­մար մի նա­խա­տիպ է, ո­րի մի­ջո­ցով նա իր վե­րա­բեր­մունքն է ար­տա­հայ­տում աշ­խար­հի նկատ­մամբ։ Այդ շար­քի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ներն ա­վե­լի շուտ պետք է հաս­կա­նալ իբրև յու­րօ­րի­նակ «մարդ­կա­յին կա­տա­կեր­գու­թյուն», ո­րի մեջ մար­դիկ, ան­կախ ի­րենց կամ­քից, ներ­քաշ­ված են ամ­բողջ կյան­քի ըն­թաց­քում։ Վա­ղուց է աս­վել և ես չեմ ա­սել. «Դի­մա­կա­հան­դե­սը կա­տա­րող­նե­րի ու հան­դի­սա­կան­նե­րի բա­ժա­նում չի ճա­նա­չում... Դի­մա­կա­հան­դե­սը չեն դի­տում, նրա­նում ապ­րում են... Քա­նի դեռ դի­մա­կա­հան­դե­սը շա­րու­նակ­վում է, ոչ ոք այլ կյանք չու­նի դի­մա­կա­հան­դե­սա­յի­նից բա­ցի։ Դրա­նից պր­ծում չկա, քա­նի որ դի­մա­կա­հան­դե­սը տա­րա­ծա­կան սահ­ման­ներ չի ճա­նա­չում։ Դի­մա­կա­հան­դե­սը տիե­զե­րա­կան բնույթ է կրում, դա ամ­բողջ աշ­խար­հի մի ա­ռանձ­նա­հա­տուկ վի­ճակ է, վե­րած­նու­թյուն ու բա­րե­փո­խու­թյուն, ո­րին բո­լորն են մաս­նակ­ցում (Բախ­տին Մ. Մ.)։
Նի­կօ­յի դի­մա­կա­հան­դե­սա­յին նկա­րա­շա­րում ու­րա­խու­թյուն չես գտ­նի, դա լավ նկա­տե­լի է, ե­թե դի­տում ենք հենց նկա­րա­շա­րը, ոչ թե նկար­ներն ա­ռան­ձին-ա­ռան­ձին։
Ագ­րե­սիվ դեղ­նա­կարմ­րա­վուն գույ­նե­րի հետ սա­ռը կապ­տա­կա­նա­չա­վուն գույ­նե­րի սուր, չեմ ու­զում ա­սել կոշտ, հա­կադ­րու­թյան պա­րա­գա­յում տե­ղի է ու­նե­նում մի տա­րօ­րի­նակ բան, ո­րը շատ քիչ է բերկ­րանք հի­շեց­նում։ Ա­վե­լի շուտ դա բերկ­րանք պատ­կե­րե­լու ճի­գեր են, ըստ ո­րում` ան­հա­ջող։ Պա­րի ռիթ­մով լար­ված ճկ­վում են հա­զիվ հա­գուստ հի­շեց­նող ծվե­նով մի կերպ ծածկ­ված կի­սա­մերկ մար­մին­ներ, ժպի­տը սա­ռել է դեմքե­րին փո­խա­րի­նող դի­մակ­նե­րի վրա։ Մի տե­սակ հա­վատդ չի գա­լիս, թե այդ դի­մակ­նե­րի տակ ժպիտ կա թաքն­ված։ Ինչ-որ հար­կադ­րանք կա այդ «կե­նաց տո­նի» մեջ, ինչ-որ բան պատ­կե­րե­լու տան­ջա­լից անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն։ Այն զգաց­վում է լար­ված, անբ­նա­կան կեց­վածք­նե­րից, ընդ­գծ­ված է գու­նա­յին կոնտ­րաստ­նե­րով, նույ­նիսկ գե­ղան­կա­րի հաստ քս­ված­քով մա­կե­րե­սը հա­կա­սու­թյան մեջ է դի­մա­կա­հան­դե­սա­յին կյան­քի թեթևու­թյան ու բերկ­րան­քի մտահ­ղաց­ման հետ։
Այս շար­քում զգաց­վում է «Հայ­ֆիլմ» կի­նոս­տու­դիա­յում Նի­կօ­յի աշ­խա­տան­քի փոր­ձը. խո­շոր պլա­նին փո­խա­րի­նե­լու է գա­լիս ընդ­հան­րա­կա­նը։ Նկա­րի­չը մերթ ման­րա­մաս­նո­րեն զն­նում է դի­մա­կա­հան­դե­սի գոր­ծող ան­ձանց, մերթ անց­նում է ընդ­հա­նուր պլա­նի, ուր տո­նին ներգ­րավ­ված են քա­ղա­քի բա­զում բնա­կիչ­ներ, ու երևում են նրա շի­նու­թյուն­նե­րը։ Այս­տեղ նկա­տե­լի է նույն հա­յե­ցա­կար­գը. ո՛չ գոր­ծող ան­ձանց հա­գուս­տով, ո՛չ ճար­տա­րա­պե­տու­թյամբ անհ­նար է գտ­նել գեթ որևէ տա­րա­ծա­կան-ժա­մա­նա­կա­յին կողմ­նո­րո­շիչ։ Խաղն աշ­խարհն է, աշ­խար­հը` խաղ, որ­տեղ մար­դիկ դե­րա­սան­ներ են, ինչ­պես Շեքս­պի­րը կա­սեր։ ՈՒ կարևոր չէ` մարդն ու­զու՞մ է մաս­նակ­ցել այդ դի­մա­կա­հան­դե­սին, թե՞ ոչ, կարևոր չէ, թե ինչ զգաց­մունք­ներ է նա ու­նե­նում ի­րա­կա­նում, քա­նի դեռ նրա դեմ­քին դի­մակ կա։ Կհան­վի՞, ար­դյոք, այն երբևէ։ Հնա­րա­վոր է, բայց դի­մա­կա­հան­դե­սի ա­վար­տից ոչ շուտ։
Պետք է ա­սել, որ գե­ղան­կա­րիչն իր կոմ­պո­զի­ցիա­նե­րում առ­հա­սա­րակ նա­խընտ­րել է նա­խա­տի­պա­յին կեր­պար­նե­րը։ Դրանք ոչ միայն երևա­կա­յու­թյան ա­զա­տու­թյուն են ըն­ձե­ռում, այլև կարևո­րա­գույն ի­մաստ­նե­րի մա­սին դա­տո­ղու­թյուն­նե­րի ըն­դար­ձակ դաշտ են ստեղ­ծում։ Ե­թե «դի­մա­կա­հան­դե­սա­յին» շար­քում նկա­րի­չը խո­սում է մարդ­կա­յին կե­ցու­թյան մա­սին որ­պես այդ­պի­սին, ա­պա «Դոն Կի­խոտ» շար­քում դա ա­ռիթ է խո­սե­լու ան­հա­տի մա­սին, աշ­խար­հում մար­դու ան­ցած-անց­նե­լիք ու­ղու մա­սին, ան­ձամբ իր մա­սին։
«Տխ­րա­դեմ աս­պե­տի» կեր­պա­րին նկա­րի­չը պար­բե­րա­բար անդ­րա­դար­ձել է տա­րի­ներ շա­րու­նակ, գտ­նե­լով նո­րա­նոր կող­մեր ու ար­տա­հայտ­չա­մի­ջոց­ներ։ Դոն Կի­խո­տը Նի­կօ­յի մեկ­նա­բա­նու­թյամբ շատ հե­ռու է Սեր­վան­տե­սի հե­րո­սից, մեր առջև ոչ թե նկա­րա­զար­դում է, այլ ա­վե­լի շուտ զու­գոր­դա­կան կեր­պար։ Ե­թե Սեր­վան­տե­սի Դոն Կի­խոտն ապ­րում է երևա­կա­յա­կան աշ­խար­հում, հրա­ժար­վե­լով ի­րա­կա­նու­թյու­նը ճշ­մար­տու­թյուն հա­մա­րե­լուց, ա­պա Նի­կօ­յի Դոն Կի­խո­տը միան­գա­մայն գի­տակ­ցա­բար աս­պե­տա­կան աս­պա­զեն է հագ­նում, քաջ գի­տակ­ցե­լով, որ շր­ջա­կա ի­րո­ղու­թյունն ա­մենևին աս­պե­տու­թյուն չի են­թադ­րում։ Ա­ռա­վել սր­տա­մոտ կեր­պարն ա­մենևին էլ գրա­կան հե­րո­սը չէ, այլ Ալբ­րեխտ Դյու­րե­րի «Աս­պե­տը, մահն ու սա­տա­նան» (1513 թ.) նշա­նա­վոր փո­րագ­րու­թյան գոր­ծող ան­ձը։ Այս­տեղ նմա­նու­թյու­նը ոչ թե պատ­կե­րագ­րա­կան է, այլ ի­մաս­տա­յին. այն­պես, ինչ­պես Դյու­րե­րի Աս­պե­տը, Նի­կօ­յի Դոն Կի­խո­տը լի է վճ­ռա­կա­նու­թյամբ պահ­պա­նե­լու տո­կու­նու­թյու­նը և աս­պե­տա­կան ար­ժա­նա­պատ­վու­թյու­նը` ան­կախ սպառ­նա­լիք­նե­րից (մահ­վան), գայ­թակ­ղու­թյու­նից (սա­տա­նա­յի), ո­րոնք նրան ու­ղեկ­ցում են կյան­քում։ Ընդ ո­րում, նկա­րի­չը մեր առջև բաց է ա­նում իր մտո­րում­նե­րի ըն­թաց­քը. ե­թե ա­ռա­ջին նկա­րում (1998 թ.) Աս­պե­տը ո­րոշ շփոթ­մուն­քի մեջ է գտն­վում չա­փա­զանց խայ­տաբ­ղետ և անտ­րա­մա­բա­նա­կան աշ­խար­հի ներ­սում, ուր խառն­ված են հող­մա­ղաց­նե­րը, պա­տու­հան­նե­րը, դռ­նե­րը, ինչ-որ շի­նու­թյուն­նե­րի հատ­ված­ներ, մարդ­կանց դեմ­քեր ու ֆի­գուր­ներ, ա­պա ար­դեն հե­տա­գա աշ­խա­տանք­նե­րում (2004 և 2009 թթ.) Աս­պե­տը վս­տա­հո­րեն ա­ռաջ է ըն­թա­նում իր ձիով, պատ­րաստ հաղ­թա­հա­րե­լու ցան­կա­ցած խո­չըն­դոտ։
Նա­խա­տի­պա­յին կեր­պար­նե­րի ու սյու­ժե­նե­րի վրա հիմն­ված կոմ­պո­զի­ցիա­նե­րի ժան­րին ընդ­հուպ հա­րում են նաև Նի­կօ­յի բնան­կար­նե­րը։ Նրա կտավ­նե­րում հառ­նում են լուս­նի կամ ա­րե­գա­կի լույ­սով ո­ղող­ված զար­մա­նահ­րաշ քա­ղաք­ներ, դրանց հե­քիա­թա­յին ճար­տա­րա­պե­տու­թյու­նը կապ­ված է ինչ-որ մի հայտ­նի քա­ղա­քի հետ և միևնույն ժա­մա­նակ հի­շեց­նում է նրանց բո­լո­րին։ Ե­րա­զա­յին քա­ղաք, յու­րօ­րի­նակ քա­ղա­քա­յին դրախտ, քա­ղաք, որ­տեղ ու­զում ես մի օր արթ­նա­նալ։ Նրա գմ­բեթ­ներն ու աշ­տա­րակ­նե­րը սա­րե­րի նման վեր են հառ­նում ջրի վրա կամ բաց­վում են վերևից, կամ նշ­մար­վում են ծա­ռե­րի ճյու­ղե­րի ա­րանք­նե­րից։
Ի­հար­կե, շատ նկա­րիչ­նե­րի նման Նի­կօն էլ չի շր­ջան­ցել կրո­նա­կան թե­ման։ Գե­ղան­կար­չու­թյան հա­մար ա­վան­դա­կան «Աստ­վա­ծա­մոր» թե­ման նկա­րի­չը տար­բեր կերպ է լու­ծում, սա­կայն մնա­լով դա­սա­կան սր­բա­պատ­կե­րագ­րու­թյան հու­նում։ Նրա աշ­խա­տանք­նե­րի մեջ կա­րող են հան­դի­պել և՛ ման­կանն ի­րեն սեղ­մած Աստ­վա­ծա­մայր` «Елеусу» («Գո­րո­վանք»), և՛ կա­նո­նա­կան տի­պի Աստ­վա­ծա­ծին («Пан­та­нас­са»` հուն., «Все­цари­ца»), որ­տեղ Աստ­վա­ծա­մայ­րը ման­կան հետ բազ­մել է կա­մա­րի ներ­քո գտն­վող յու­րօ­րի­նակ գա­հին։
Կի­նը Նի­կօ­յի կտավ­նե­րում խիստ մտասևեռ­ված է, լի ինչ-որ խա­ղաղ ի­մաստ­նու­թյամբ ու լռին ար­ժա­նա­պատ­վու­թյամբ։ Ան­գամ ե­թե նա բնավ էլ Աստ­վա­ծա­մո­րը չի նկա­րում, այլ պար­զա­պես կնոջ, որն զբաղ­ված է իր ա­մե­նօ­րյա հոգ­սե­րով, կամ էլ գտն­վում է ինք­նամ­փոփ հան­գս­տի մեջ, նկա­րիչն ան­պայ­ման մի ինչ-որ տա­րա­ծու­թյուն է պահ­պա­նում, ուս­տի պա­տա­հա­կան չէ, որ նրա կա­նա­ցի շատ կեր­պար­նե­րի դեմ­քե­րը դի­մա­կով են ծածկ­ված։
Նկար­չի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան մեջ կարևոր տեղ են գրա­վում նա­տյուր­մորտ­նե­րը։ Հենց այդ ժան­րում է նկա­րի­չը լիա­կա­տար ա­զա­տու­թյուն տա­լիս իր վրձ­նին։ Նի­կօ­յի հա­մար նա­տյուր­մոր­տը մի տե­սակ փոր­ձա­հար­թակ է, որ­տեղ նա տար­բեր տեխ­նի­կա­կան հնարք­ներ է փոր­ձար­կում, փո­խում է, հյու­սում, շու­ռու­մուռ տա­լիս և մի լա՜վ «զվար­ճա­նում» է։ Հի­րա­վի, ծաղ­կի փո­փո­խա­կան ձևը, գու­նե­րանգ­նե­րի պայ­ծա­ռու­թյունն ու բազ­մա­զա­նու­թյու­նը, վա­ղան­ցի­կու­թյու­նը, որ կա­տար­ման ա­րա­գու­թյուն է պա­հան­ջում, այս ա­մե­նը շա­րու­նակ փոր­ձար­կե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն է ըն­ձե­ռում։ Նկա­րի­չը մերթ սի­րով ու բծախն­դիր նկա­րում է ա­մեն ծաղ­կա­թեր­թը, մերթ սահ­մա­նա­փակ­վում է պար­զա­պես թեթևա­կի գու­նա­խա­ղով, մերթ ման­րա­տում է, ըն­կղ­մե­լով գծե­րի բեկ­վածք­նե­րի մեջ, մերթ շր­ջա­պա­տում է կտ­րուկ վրձ­նա­հար­ված­նե­րի փո­թոր­կով և այդ պրո­ցե­սից ա­նա­սե­լի հա­ճույք է ստա­նում, ինչն այն­քան բա­ցա­հայտ զգաց­վում է նրա նա­տյուր­մորտ­նե­րում։
ԳՐԱ­ՖԻ­ԿԱ
Նի­կօ­յի գրա­ֆի­կան պայ­մա­նա­կա­նո­րեն կա­րե­լի է բա­ժա­նել մի քա­նի խմ­բի, ընդ ո­րում դրան­ցից յու­րա­քան­չյու­րի հա­մար նա ինքն է ընտ­րել իր ո­ճը. դրանք են գր­քի նկա­րա­զար­դու­մը և հաս­տո­ցա­յին գրա­ֆի­կան, կա­տա­կան­կար­նե­րը, ծաղ­րան­կար­ներն ու կո­լաժ­նե­րը։ Եր­կար տա­րի­ներ զբաղ­վե­լով գր­քի նկա­րա­զարդ­մամբ, նկա­րիչն ստեղ­ծել է գրա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի տեքս­տե­րով հա­մե­մած և դրանց ո­գին հա­ղոր­դող հիա­նա­լի աշ­խա­տանք­ներ։ Ընդ ո­րում, Նի­կօն ո­տուգլ­խով չի խր­վում ո­ճա­վոր­ման մեջ, դրա գե­րին չի դառ­նում, այլ հա­վա­տա­րիմ է մնում ի­րեն։ Նրա նկա­րա­զար­դում­նե­րով հայ ըն­թեր­ցո­ղի ստա­ցած բազ­մա­թիվ գր­քե­րից հի­շա­տա­կենք սոսկ մի քա­նի­սը. Գյո­թեի «Ե­րի­տա­սարդ Վեր­թե­րի տա­ռա­պանք­նե­րը» (1981 թ.), «Մա­հաբ­հա­րա­տա» հնդ­կա­կան է­պո­սը (2001 թ.), «Հրե­ղեն ձին» (1981 թ.) և «Թա­գա­վո­րի ե­րազ­նե­րը» (2003 թ.)` Սեր­գեյ Վար­դա­նյա­նի մշակ­մամբ, Յուրի Սա­հա­կյա­նի «Ա­սե­լուկ­նե­րը, շու­տա­սե­լուկ­նե­րը, հա­նե­լուկ­նե­րը, սու­տա­սե­լուկ­նե­րը» (2010 թ.), ինչ­պես նաև դե­տեկ­տիվ­ներ, կրո­նա­կան թե­մա­նե­րով պատմ­վածք­ներ և այլն։ Եվ ա­մեն ան­գամ նկար­չին հա­ջող­վել է տո­գոր­վել ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան ո­ճի ո­գով, ստեղ­ծել տեքս­տին ներ­դաշ­նա­կո­րեն ու­ղեկ­ցող վի­զուալ շարք։ Նա իր հնարք­նե­րի հա­րուստ զի­նա­նո­ցից ճշգ­րիտ ընտ­րում է հենց նրանք, ո­րոնք ա­ռա­վե­լա­գույնս են հա­մա­պա­տաս­խա­նում գրա­կան նյու­թին։
Նի­կօ­յի հաս­տո­ցա­յին գրա­ֆի­կան այն­քան բազ­մա­զան է, որ անհ­նար է ա­ռանձ­նաց­նել որևէ նա­խընտ­րած ոճ կամ տեխ­նի­կա։ Իր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կյան­քի վաղ շր­ջա­նում նկա­րի­չը հրա­պուր­ված էր լի­նոգ­րա­վյու­րա­յով և բա­վա­կան ջանք ու ժա­մա­նակ է տրա­մադ­րել գրա­ֆի­կա­յի այդ տե­սա­կին։ Չնա­յած հե­տա­գա­յում նա այլևս չվե­րա­դար­ձավ լի­նոգ­րա­վյու­րա­յին և առ­հա­սա­րակ էս­տամ­պին (փո­րագ­րան­կար­նե­րի ար­տատ­պու­թյա­նը), սա­կայն իր ար­վես­տա­նո­ցում խնամ­քով պահ­պա­նում էր կտ­րիչ­ներն ու փո­րագ­րու­թյան մյուս գոր­ծիք­նե­րը։ Ինք­նըս­տին­քյան դա վկա­յում է, որ Նի­կօն են­թադ­րել է երբևէ դրանք ձեռքն առ­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն։ Ինչևէ, պահ­պան­վել են մի քա­նի գրա­ֆի­կա­կան թեր­թեր, ո­րոնք, հա­վա­նա­բար, կա­տար­վել են մինչև 1972 թվա­կա­նը` մինչև Երևան տե­ղա­փոխ­վե­լը։ Դրան­ցում պատ­կեր­ված են հին Թիֆ­լի­սի տե­սա­րան­ներ։ Պետք է նշել, որ 60-ա­կան­նե­րին, ո­րոնց վե­րա­բե­րում են այդ նկար­նե­րը, հայ­կա­կան ար­վես­տում տպա­գիր գրա­ֆի­կան` էս­տամ­պը, առ­հա­սա­րակ հազ­վա­դեպ բան էր, իսկ գու­նա­վոր լի­նոգ­րա­վյու­րա գրե­թե գո­յու­թյուն չու­ներ։ Այդ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը տպագր­վում են մի քա­նի (եր­կու և ա­վե­լի) տախ­տա­կից, պա­հան­ջում են ոչ միայն ա­մուր բա­զուկ, մեծ ճշգր­տու­թյուն, այլև զար­գա­ցած տա­րա­ծա­կան երևա­կա­յու­թյուն։
Հայ­կա­կան ար­վես­տի հա­մար ե­զա­կի այդ լի­նոգ­րա­վյու­րա­նե­րի բնո­րոշ ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյու­նը նկար­չի մո­տե­ցումն է տա­րա­ծու­թյան փո­խանց­մա­նը, այս­տեղ, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ դրսևոր­վել է ճար­տա­րա­պե­տի մտա­ծո­ղու­թյու­նը, որն աչ­քի է ընկ­նում ճար­տա­րա­պե­տա­կան մի­ջա­վայ­րի հե­ռան­կա­րի և կազ­մա­կերպ­ման խիստ ա­ռանձ­նա­հա­տուկ ըմբ­ռն­մամբ։ Նա նա­խընտ­րում է պատ­կե­րել հին Թիֆ­լի­սի տե­սա­րան­ներ, նրա նեղ­լիկ փո­ղոց­նե­րը, զար­մա­նահ­րաշ բա­կերն ու գե­ղա­զարդ պատշ­գամբ­նե­րը։ Սա­կայն միա­ժա­մա­նակ այդ ամ­բողջ տա­րա­ծու­թյու­նը դա­տարկ է, չկան մար­դիկ և առ­հա­սա­րակ ոչ մի կեն­դա­նի ա­րա­րած։ Այդ աշ­խա­տանք­ներն ինչ-որ բա­նով հի­շեց­նում են Ջ. դե Կի­րի­կո­յի ա­մա­յի քա­ղա­քա­յին տե­սա­րան­նե­րը։ Բայց, ի տար­բե­րու­թյուն ի­տա­լա­ցի նկար­չի, Նի­կօ­յի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րում մտա­հա­յե­ցա­կան սառ­նու­թյուն չկա, նրա տա­րա­ծու­թյու­նը կեն­դա­նի է, հա­մակ­ված է կա­րո­տով, մարդ­կա­յին ան­ցած-գնա­ցած ապ­րում­նե­րով։ Նի­կօ­յի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան մեջ այդ կար­գի գոր­ծեր չկան ար­դեն։ Դրան­ցում նա ար­դեն ա­սես հրա­ժեշտ է տվել իր պա­տա­նե­կու­թյան քա­ղա­քին, որ­պես­զի ընկ­ղմ­վի մեկ այլ, երևա­նյան մի­ջա­վայ­րի մեջ և սկ­սի իր կյան­քի մի նոր փուլ։
Հե­տա­գա­յում իր գրա­ֆի­կա­կան աշ­խա­տանք­նե­րում նա միա­տե­սակ հեշ­տու­թյամբ օգ­տա­գոր­ծում էր թա­նա­քը, գուա­շը, ջրա­ներ­կը, տու­շը կամ էլ սո­վո­րա­կան գրի­չը։ Նրա գրա­ֆի­կա­յի հիմ­նա­կան հե­րո­սը կինն է ա­մե­նա­տար­բեր հան­գա­մանք­նե­րում։ Նա կա­րող է «հեծ­նել» ա­թո­ռա­կին և ու­շա­դիր ինչ-որ բա­նի նա­յել կամ քնք­շո­րեն գր­կել ե­րե­խա­յին, ա­պա նկա­րի­չը պատ­կե­րում է ծա­ռե­րի մեջ նշ­մար­վող կնոջ ուր­վան­կար, ո­րի ձեռ­քե­րը դե­պի վեր ձգ­ված ճյու­ղեր են հի­շեց­նում։ Կի­նը կա­րող է լի­նել ե­րի­տա­սարդ կամ տա­րեց, քա­ղա­քաբ­նակ կամ գյու­ղաբ­նակ, եր­բեմն նա կրում է ան­հաս­կա­նա­լի զար­դա­րուն գլ­խարկ­ներ ու եր­կա­րա­փեշ շր­ջազ­գեստ­ներ, բայց կա­րող է նաև երևալ միան­գա­մայն մերկ։ Նկար­չի հա­մար կնոջ կեր­պա­րը բա­զում ի­մաստ­ներ է բո­վան­դա­կում, այն չու­նի միար­ժեք, մե­կընդ­միշտ ձևա­վոր­ված վե­րա­բեր­մունք, կան­խո­րոշ­ված դեր։ Նա մայր է, տա­տիկ, աղ­ջիկ, ըն­կե­րու­հի, կուր­տի­զա­նու­հի ու մար­տիկ, բայց գլ­խա­վո­րը` նա միշտ գրա­վիչ է, և նկա­րի­չը յու­րա­քան­չյուր աշ­խա­տան­քում ա­սես վերս­տին իր հա­մար կնոջ կեր­պա­րի մի որևէ նոր ե­րանգ է բա­ցա­հայ­տում։
Թերևս, Նի­կօ­յի գրա­ֆի­կա­յում քա­նա­կի ա­ռու­մով կա­նանց կեր­պար­նե­րի հետ ո­րոշ մր­ցակ­ցու­թյուն կա­րող են ցու­ցա­բե­րել միայն ցլե­րի պատ­կեր­նե­րը։ Այդ թե­մա­յին ևս նա մշ­տա­պես դի­մել է, քա­նի որ այն հան­գիստ չէր տա­լիս ի­րեն։ Ա­սենք, այդ հար­ցում նա բնավ միայ­նակ չէր, կա­րե­լի է հենց ոտ­քի վրա հի­շել մի ամ­բողջ շարք նկա­րիչ­նե­րի, ո­րոնց ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան մեջ ցլե­րը գրա­վում են ո՛չ վեր­ջին տե­ղը. սկ­սած Գո­յա­յից և վեր­ջաց­րած Պի­կա­սո­յով։ Ա­սենք, հայ ար­վես­տում էլ այդ կեր­պա­րը թե­կուզ մեկ ան­գամ ի հայտ է գա­լիս գրե­թե յու­րա­քան­չյուր նկար­չի կտավ­նե­րում։ Սա­կայն, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, շատ չեն այն նկա­րիչ­նե­րը, ո­րոնց հա­մար ցլե­րի պատ­կե­րը կա­րե­լի է ա­ռանձ­նաց­նել իբրև ա­ռան­ձին թե­մա։ Այդ կեն­դա­նի­նե­րի ա­մե­հի տես­քը, նրանց ա­զա­տու­թյան ու հաղ­թա­նա­կի ան­կոտ­րում ձգ­տու­մը և, վեր­ջա­պես, նրանց դա­տա­պարտ­վա­ծու­թյու­նը կա­րե­լի է հայտ­նա­բե­րել Նի­կօ­յի գրա­ֆի­կա­կան «ցլե­րի» մեջ, լի­նեն դրանք բարդ, աբ­ստ­րակտ «ձե­ռագ­րով» ար­ված կոմ­պո­զի­ցիա­ներ, թե թեթև ուր­վան­կար­ներ։
Մշ­տա­պես աշ­խա­տող շատ նկա­րիչ­նե­րի նման Նի­կօն սո­վոր էր մտո­րե­լու թղ­թի վրա։ Նա թո­ղել է ան­թիվ-ան­հա­մար սկետչ­ներ (ուր­վան­կար­ներ), ո­րոն­ցից մի քա­նի­սը ծա­ռա­յել են որ­պես կտավ­նե­րի աշ­խա­տան­քա­յին նյութ, մյուս­ներն այդ­պես էլ մնա­ցել են նկար­չի գզ­րո­ցում։
Նի­կօն զար­մա­նա­լի «թեթև ձեռք» ու­նի, նրա ճկուն, եր­բեմն հոծ գիծն ա­ռանց լրա­ցու­ցիչ մի­ջամ­տու­թյան, ա­ռանց շտ­կում­նե­րի միան­գա­մից տա­լիս է պատ­կե­րի ուր­վա­գի­ծը, ա­սես հպան­ցիկ կանգ է առ­նում ինչ-որ հան­գու­ցա­յին կե­տե­րի վրա, և ա­հա ար­դեն խո­սուն կեր­պա­րը կամ նկա­րի ամ­բողջ կոմ­պո­զի­ցիան պատ­րաստ է։ Նի­կօն, ինչ­պես ար­դեն աս­վեց, բազ­մապ­լան նկա­րիչ է։ Դա ա­ռանձ­նա­պես լավ է երևում հենց նրա սկետչ­նե­րում, ոչ մեծ ուր­վան­կար­նե­րում։ Նա եր­բեք չի թաքց­րել նկա­րի ստեղծ­ման փու­լե­րը, և շատ հրա­պու­րիչ կլի­ներ ըստ էս­քիզ­նե­րի ու ճե­պան­կար­նե­րի հետևել նրա մտ­քի քմա­հաճ ըն­թաց­քին, էս­քի­զից մինչ պատ­րաս­տի նկար տա­նող ու­ղուն, ա­ռա­վել ևս, որ նա ինքն է ա­սել, թե իր ա­մեն նկա­րի տակ եր­կու-ե­րեքն է թաքն­ված։
Նի­կօ­յի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան գոր­ծու­նեու­թյան մի ուղ­ղու­թյունն էլ կապ­ված է մա­մու­լի հետ։ Կյան­քի վեր­ջին տա­սը տա­րի­նե­րին (2008-2018) նա «Ի­րա­տես» թեր­թի գե­ղար­վես­տա­կան խմ­բա­գիրն էր, սա­կայն չէր սահ­մա­նա­փակ­վում հրա­տա­րա­կու­թյան ընդ­հա­նուր գե­ղար­վես­տա­կան ղե­կա­վար­մամբ, այլ տե­սա­նե­լի բա­վա­կա­նու­թյամբ կա­տա­կան­կար­ներ, ծաղ­րան­կար­ներ ու կո­լաժ­ներ էր ստեղ­ծում սո­ցիա­լա­կան ու քա­ղա­քա­կան սուր թե­մա­նե­րով, ո­րոնք մեծ հե­տաք­րք­րու­թյամբ էին ըն­դուն­վում։ Այս ժան­րում Նի­կօ­յի հրամց­րած սրամ­տու­թյու­նը սահ­ման չի ճա­նա­չում։ Նրա ծաղ­րան­կար­ներն ու կո­լաժ­նե­րը կա­ռուց­ված են տե­սա­նե­լի փո­խա­բե­րու­թյուն­նե­րի վրա, ո­րոնք հոդ­վա­ծի տեքս­տի տրա­մա­բա­նա­կան շա­րու­նա­կու­թյունն են, բայց կա­րող են դիտ­վել նաև որ­պես բա­ցար­ձա­կո­րեն ինք­նու­րույն թե­մա­ներ։ Սա­կայն ծաղ­րան­կա­րը, ինչ­պես հայտ­նի է, միշտ սեր­տո­րեն կապ­ված է ժա­մա­նա­կի ո­գու հետ, այլ կերպ ա­սած, այն նա­խա­դե­պա­յին է, այ­սինքն` կա ի­րա­դար­ձու­թյուն, ու­րեմն կա ծաղ­րան­կար։ Ծաղ­րան­կա­րում, հատ­կա­պես քա­ղա­քա­կան ծաղ­րան­կա­րում, կարևոր է կեր­պա­րի հան­րա­հայ­տու­թյու­նը։ Նի­կօն հենց այս ժան­րում է բա­ցա­հայ­տում դի­ման­կար­չի իր տա­ղան­դը։ Քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րը, ինչ­պես հայ­րե­նա­կան, այն­պես էլ օ­տա­րերկ­րյա, Նի­կօ­յի կա­տար­մամբ օժտ­ված են ոչ միայն սուր հատ­կան­շա­կան գծե­րով, այլև գոր­ծում են ի­րա­վի­ճա­կի հա­մա­տեքս­տում` ի­րենց սո­վոր մթ­նո­լոր­տում։ Նի­կօ­յի ծաղ­րան­կար­նե­րը հրա­պու­րում են, նրանք դի­տող-ըն­թեր­ցո­ղին ա­ռա­ջար­կում են մտա­ծել ի­րա­դար­ձու­թյան մա­սին, բաց են ա­նում մի հուն, ո­րով ըն­թեր­ցողն ար­դեն ինք­նու­րույն կա­րող է հաս­նել տե­ղի ու­նե­ցող դեպ­քե­րի ի­մաս­տին։
Ար­ժե նշել, որ այդ ժան­րով աշ­խա­տան­քը նկար­չից պա­հան­ջում է ոչ միայն սուր աչք ու ճկուն ձեռք, ոչ միայն տար­բեր տար­րե­րի ու փո­խա­բե­րու­թյուն­նե­րի օգ­տա­գործ­ման հմ­տու­թյուն, այլև ա­ռանձ­նա­հա­տուկ աշ­խար­հա­յացք։ Այն­պի­սին, ինչ­պի­սին աշ­խար­հը տես­նում էր Նի­կօն` ըմ­բռ­նու­մով ու հու­մո­րի նուրբ զգա­ցո­ղու­թյամբ։
Ի՞նչ է մնում գնա­լուց հե­տո։ Սո­վո­րա­կան կյանք ապ­րող մի­ջին վի­ճա­կագ­րա­կան մար­դուց մնում են լավ կամ վատ հի­շա­տա­կը մեր­ձա­վոր­նե­րի սր­տում, զա­վակ­ներ ու թոռ­ներ, տուն ու նյու­թա­կան ար­ժեք­ներ։ Այլ բան է, ե­թե նկա­րիչ է հե­ռա­ցել, ա­ռա­վել ևս ՆԿԱ­ՐԻՉ, ո­րը թող­նում է իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը ու դրանց մեջ իր մի մաս­նի­կը, նա թող­նում է իր ան­հա­տա­կա­նու­թյան կարևո­րա­գույն բաղ­կա­ցու­ցիչ­նե­րը, իր աշ­խար­հըն­կա­լու­մը, իր կեն­սա­հա­յե­ցո­ղու­թյու­նը և ան­գամ ինչ-որ խոր, հոգևոր հա­ղոր­դակ­ցու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյու­նը։ Գնա­ցած նկար­չի հետ դար­ձյալ կա­րե­լի է զրու­ցել, խոր­հուրդ ա­նել և նույ­նիսկ վի­ճել։ Այն աշ­խար­հը, որ իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րով կեր­տել է Նի­կո­լայ Մա­նու­կյան-Նի­կօն, շա­րու­նա­կում է մնալ բաց և պատ­րաստ է ըն­դու­նե­լու այն­տեղ մուտք գոր­ծել ցան­կա­ցող յու­րա­քան­չյու­րին։
Զա­ռա ՄԱ­ԼՈ­ՅԱՆ
Ար­վես­տա­գետ, հո­գե­բա­նա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի թեկ­նա­ծու
Ռու­սե­րե­նից թարգ­մա­նու­թյու­նը`
Ֆե­լիքս ԵՆ­ԳԻ­ԲԱ­ՐՅԱ­ՆԻ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 15170

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Ամերիկա-իրանյան հարաբերությունների թեկուզ չափավոր կարգավորումը Հայաստանի համար շատ կարևոր է

Ամերիկա-իրանյան հարաբերությունների թեկուզ չափավոր կարգավորումը Հայաստանի համար շատ կարևոր է

Դոնալդ Թրամփը նշանակել է Ռոբերտ Ֆ. Քենեդիին իր առողջապահության «նախարար»։ Հիշեցնեմ, որ այս Քենեդի-կրտսերը քովիդային «համավարակի» և դրա անվան տակ մարդու կյանքի համար վտանգավոր սահմանափակումների ամենախիստ քննադատներից էր...

Սոցցանցային գրառումներ

Սովետական մարդու երևակայության թռիչքին անգամ Դալին ու Բունյուելը կնախանձեին
Սովետական մարդու երևակայության թռիչքին անգամ Դալին ու Բունյուելը կնախանձեին

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Ջուրն իր ճամփան դեռ չի գտնում
Ջուրն իր ճամփան դեռ չի գտնում

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Դդմազ­գի­նե­րի հաղ­թար­շա­վը
Դդմազ­գի­նե­րի հաղ­թար­շա­վը
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.